Quy trình đánh giá người hiến tạng

• Nguy cơ tử vong – khoảng 3 – 5 trong số 1.000 ca hiến gan.
• Khả năng suy tạng và nhu cầu ghép tạng trong tương lai đối với người hiến.
• Nguy cơ nhiễm trùng vết thương và các biến chứng nhẹ khác.
• Biến chứng về tim, đột quỵ và hình thành huyết khối ở chân hoặc phổi.
• Rò rỉ mật – xảy ra ở khoảng 5 – 15% bệnh nhân. Hầu hết các trường hợp rò rỉ mật đều tự khỏi mà không cần phẫu thuật. Đôi khi có thể cần đặt ống chữ T hoặc stent để hỗ trợ quá trình hồi phục. Trong một số trường hợp hiếm gặp, có thể cần phẫu thuật để khắc phục tình trạng rò rỉ mật.
• Nguy cơ bị tổn thương ống mật. Các cơ quan và mô xung quanh như lách hoặc ruột cũng có thể bị tổn thương. Trong những trường hợp đó, cần tiến hành phẫu thuật bổ sung để điều trị tổn thương.
• Thoát vị qua vết mổ – thoát vị là tình trạng một cơ quan trồi ra qua vết mổ trên thành, là nơi thường chứa cơ quan đó.
• Nguyên nhân có thể là do tình trạng mỏng hoặc giãn mô sẹo hình thành sau phẫu thuật. Mô sẹo suy yếu dẫn đến yếu ở thành bụng, khiến một phần nội tạng ở vùng bụng trồi ra.
• Phản ứng dị ứng với thuốc mê.
• Tăng nồng độ bilirubin máu hoặc vàng da – đây là tình trạng có quá nhiều bilirubin trong máu, gây vàng da và mắt.
• Tắc ruột non, viêm tụy, loét tá tràng chảy máu và suy thận.
• Huyết khối tĩnh mạch cửa.
• Thuyên tắc phổi – là tình trạng xảy ra khi một động mạch trong phổi bị tắc nghẽn do huyết khối, có thể đã di chuyển từ một bộ phận cơ thể khác đến phổi.
• Chảy máu trong ổ bụng.
• Tràn dịch màng phổi – là tình trạng tích tụ dịch bất thường trong khoang màng phổi, không gian chứa dịch bao quanh phổi.
• Thủng dạ dày, tắc nghẽn đường thoát dạ dày.
• Sẹo phẫu thuật, đau, mệt mỏi, các triệu chứng ở ổ bụng hoặc ruột như chướng bụng và buồn nôn.

Đội ngũ y bác sĩ sẽ đánh giá bệnh nhân và người hiến để xác nhận rằng bệnh nhân phù hợp để tiến hành phẫu thuật ghép gan. Đối với người nước ngoài, bệnh nhân sẽ được làm lại các xét nghiệm máu và kiểm tra chẩn đoán hình ảnh tại Singapore để xác nhận tình trạng bệnh.

Người hiến cũng sẽ được đánh giá y tế nghiêm ngặt. Người hiến sẽ được yêu cầu hoàn thành một bảng câu hỏi khảo sát và làm xét nghiệm máu để đánh giá việc người hiến có phù hợp để hiến gan không. Quy trình này cũng nhằm mục đích loại trừ những bệnh lý mạn tính như Viêm gan B và C. Các xét nghiệm máu nghiêm ngặt, thủ thuật kiểm tra chẩn đoán hình ảnh và kiểm tra tâm lý sâu hơn cũng sẽ được thực hiện.

Người hiến cũng sẽ được các bác sĩ điều trị, bác sĩ điều trị bệnh tim mạch, nhiễm trùng, bác sĩ chuyên khoa tâm thần, nha sĩ và bác sĩ chuyên khoa thận độc lập đánh giá việc người hiến có phù hợp để hiến gan không. Nhân viên cấy ghép sẽ hỏi về tiền sử gia đình, tình hình quan hệ xã hội và tài chính của người hiến để thu thập những thông tin cần thiết trình lên hội đồng đạo đức. Trong một số trường hợp người hiến có thể được hỏi những câu hỏi cá nhân.

Quy trình đánh giá toàn diện người hiến tạng nhằm mục đích giảm thiểu nguy cơ đối với cả người hiến tạng và người nhận. Các đánh giá này giúp xác nhận rằng người hiến có tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần tốt, và phần gan được hiến tặng phù hợp với người nhận.

Trong khoảng thời gian này, người hiến tạng có thể được cho dùng thuốc sắt và được tiêm Epogen, một chất kích thích tạo hồng cầu.

Nếu là người nước ngoài, có thể cần xác nhận hộ chiếu. Việc xác nhận có thể thực hiện tại đại sứ quán của quốc gia người nhận và người hiến tại Singapore. Đánh giá sẽ do một bác sĩ chuyên khoa tâm thần và bác sĩ điều trị độc lập thực hiện. Người hiến tạng sẽ được một đội ngũ gồm các bác sĩ độc lập đánh giá để xác nhận việc người hiến có phù hợp về mặt y khoa để hiến gan hay không, cũng như đưa ra tuyên bố hợp pháp trước Ủy viên chứng nhận tuyên thệ để hoàn thiện các yêu cầu pháp lý đối với việc cấy ghép.

Đội ngũ Hội đồng đạo đức cấy ghép (TEC) bao gồm:

• Một bác sĩ làm việc hoặc hợp tác với bệnh viện
• Một bác sĩ không làm việc hay hợp tác theo hình thức khác với bệnh viện (đến từ Đội ngũ điều phối ghép tạng quốc gia)
• Một người không hành nghề y (đến từ Đội ngũ điều phối ghép tạng quốc gia)

Thành viên TEC là những cá nhân độc lập và được quản lý theo Đạo luật cấy ghép nội tạng người (HOTA) của Singapore.

Ca phẫu thuật ghép tạng sẽ được thực hiện một tuần sau khi có chấp thuận của Hội đồng đạo đức cấy ghép. Tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân, ngày phẫu thuật có thể được đẩy lên sớm hơn khi có ý kiến chấp thuận bằng văn bản của các bên liên quan.

Bệnh nhân cũng sẽ được Văn phòng kinh doanh của chúng tôi tư vấn về tài chính. Một khoản tiền tạm ứng sẽ được thu một tuần trước khi bệnh nhân nhập viện.

Nếu đang được lọc máu, bệnh nhân sẽ tiếp tục điều trị này trong thời gian chờ thực hiện phẫu thuật cấy ghép.

Kể từ thời điểm bệnh nhân đến Singapore cùng người hiến tạng, toàn bộ quy trình đánh giá (bao gồm cả quy trình chấp thuận của hội đồng đạo đức) sẽ được thực hiện trong khoảng 4 – 6 tuần.

Vào ngày trước ngày tiến hành ca phẫu thuật cấy ghép, bệnh nhân và người hiến sẽ được nhập viện và yêu cầu thực hiện một loạt xét nghiệm máu, chụp X-quang phổi, điện tâm đồ (ECG) và được bác sĩ phẫu thuật cũng như bác sĩ gây mê đánh giá lần cuối. Việc này nhằm đảm bảo cả người hiến và người nhận đều đáp ứng các yêu cầu về y khoa để tiến hành phẫu thuật và không bị nhiễm trùng.

Người hiến và người nhận sẽ được làm sạch đường ruột để ngăn ngừa táo bón sau phẫu thuật. Vùng ngực và vùng bụng sẽ được cạo sạch sẽ để phòng ngừa nhiễm trùng. Không được ăn, uống, kể cả nước, từ nửa đêm đến trước khi phẫu thuật.

Ca phẫu thuật cấy ghép đã lên lịch có thể bị hủy bỏ. Đặc biệt là trong trường hợp bệnh nhân mắc ung thư gan. Trong một số trường hợp, sau khi bác sĩ phẫu thuật mở khoang bụng, vùng xung quanh các cơ quan và ống gan sẽ được đánh giá trước khi tiến hành phẫu thuật.

Bệnh nhân và người hiến sẽ được phẫu thuật đồng thời và được hai đội ngũ bác sĩ phẫu thuật, bác sĩ gây mê, y tá và kỹ thuật viên chăm sóc tại hai phòng phẫu thuật khác nhau. Cả bệnh nhân và người hiến sẽ được đưa tới khu vực chuẩn bị trước khi phẫu thuật để dùng thuốc. Trong phòng phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được gây mê toàn thân và đặt ống nội khí quản. Một ống thở kết nối với máy trợ thở được đưa qua họng xuống phổi để giúp bệnh nhân hô hấp trong quá trình phẫu thuật. Bác sĩ cấy ghép sẽ giải thích về các loại thuốc được sử dụng trước khi phẫu thuật. Bệnh nhân cũng sẽ được gắn các loại máy khác (giúp theo dõi huyết áp và tình trạng tim), truyền dịch và ống truyền máu.

Gan người gồm có 8 vùng, mỗi vùng có hệ mạch cung cấp máu và dẫn lưu mật riêng. Các vùng riêng lẻ hoặc tập hợp các vùng (thùy phải hoặc trái) được lấy từ người hiến sống và ghép cho người nhận. Phần gan còn lại trong cơ thể người hiến sẽ tự tái tạo và khôi phục kích thước cũng như chức năng gan trong khoảng 4 – 6 tuần. Tương tự, phần gan được ghép vào cơ thể người nhận cũng sẽ tự tái tạo nhanh chóng.

Người nhận

Bệnh nhân sẽ được đẩy đến phòng phẫu thuật để tiến hành siêu âm trong phẫu thuật nhằm đảm bảo (các) u chưa lan ra ngoài tạng gan. Trong một số trường hợp khi ung thư đã lan rộng hoặc u ảnh hưởng đến tĩnh mạch cửa, ca phẫu thuật cấy ghép có thể bị hủy bỏ. Kíp mổ sẽ tiến hành cấy ghép sau khi đánh giá tình trạng của bệnh nhân trên bàn mổ. Kíp mổ sẽ cắt bỏ gan bị bệnh, đồng thời kẹp và giữ nguyên vị trí của các phần mạch máu lớn.

Sau đó, gan của người hiến sẽ được đặt vào trong khoang bụng. Thủ thuật cấy ghép bao gồm việc khâu nối tĩnh mạch chủ dưới, tĩnh mạch cửa và động mạch gan. Sau khi hoàn thành việc khâu nối mạch, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh sẽ tiến hành siêu âm trong phẫu thuật để đảm bảo dòng máu trong gan mới hoạt động bình thường. Sau đó, bác sĩ phẫu thuật dùng kẹp hoặc chỉ tự tiêu để đóng vết mổ và phủ lên đó một lớp băng gạc cố định trong vài ngày sau phẫu thuật. Ống chữ T cũng được đưa vào ống mật trong quá trình phẫu thuật để hỗ trợ dẫn lưu mật.

Bệnh nhân sẽ được gắn máy theo dõi nhịp tim, các ống truyền, ống dẫn và ống dẫn lưu tĩnh mạch. Bệnh nhân sẽ được cho dùng thuốc ức chế miễn dịch ngay sau ca phẫu thuật cấy ghép. Việc này nhằm đảm bảo cơ thể bệnh nhân sẽ không đào thải gan mới ghép. Toàn bộ ca phẫu thuật cấy ghép thường kéo dài từ 8 – 12 giờ.

Người hiến

Quá trình phẫu thuật cho người hiến bắt đầu bằng một vết rạch từ đầu trên xương ức, kéo dài xuống hai bên phải và trái ở cuối lồng ngực. Vết rạch này có hình dạng giống chữ “Y” đảo ngược. Bác sĩ phẫu thuật cũng sẽ cắt bỏ túi mật do cơ quan này nằm dưới gan. Sau đó, gan sẽ được chia thành hai phần theo thùy gan. Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt khoảng 40 – 60% gan của người hiến, tùy thuộc vào việc người nhận là người trưởng thành hay trẻ em. Nếu người nhận là người trưởng thành, bác sĩ sẽ cắt thùy phải; nếu người nhận là trẻ em, bác sĩ sẽ cắt một phần thùy trái.

Động mạch gan cung cấp máu giàu ôxy cho gan. Tĩnh mạch cửa mang máu giàu chất dinh dưỡng từ ruột đến gan. Các tĩnh mạch, ống mật và động mạch của thùy được hiến sẽ được kẹp lại và cắt bỏ. Phần gan hiến cho người nhận sẽ được cắt ra, rửa sạch bằng dung dịch bảo quản và giữ lạnh bằng đá. Khoảng thời gian từ khi cắt một phần gan của người hiến đến khi ghép phần gan đó cho người nhận được gọi là thời gian thiếu máu cục bộ. Phần gan ghép được nhanh chóng cấy cho người nhận, giúp khống chế khoảng thời gian gan ghép không có tuần hoàn máu ở mức thấp nhất. Việc này cũng giúp tăng khả năng gan ghép hoạt động tốt sau khi cấy ghép. Ống dẫn lưu được đặt vào vùng phẫu thuật để dẫn lưu dịch và mật trong quá trình phẫu thuật và được giữ nguyên tại vị trí trong vài ngày sau phẫu thuật. Sau đó, vết mổ được đóng lại bằng kẹp hoặc chỉ tự hấp thụ, và sẽ được gỡ bỏ trong các lần khám theo dõi. Toàn bộ quá trình phẫu thuật cho người hiến được hoàn thành trong khoảng từ 6 – 8 giờ, tính từ khi rạch vết rạch đầu tiên cho đến khi đóng vết mổ.

Sau khi ghép gan, có thể xảy ra ba loại đào thải tạng ghép. Các loại này bao gồm:

• Thải ghép tối cấp – xảy ra do các kháng thể kháng kháng nguyên của người hiến đã hình thành từ trước. Thải ghép tối cấp được đặc trưng bởi việc những kháng thể này gắn với các kháng nguyên trên tế bào nội mô mạch máu.
• Thải ghép cấp – là loại thải ghép thường gặp nhất và là mục tiêu chính của các chất ức chế miễn dịch. Thải ghép cấp thường xảy ra trong vòng vài ngày hoặc vài tuần sau ghép gan.
• Thải ghép mạn – là việc xuất hiện bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng đào thải nào sau một năm. Hiện vẫn chưa biết được nguyên nhân dẫn đến thải ghép mạn, tuy nhiên, tình trạng thải ghép cấp là yếu tố dự báo rõ rệt của thải ghép mạn.

Đào thải gan có thể xảy ra tại bất kỳ thời điểm nào sau cấy ghép. Các phát hiện xét nghiệm về đào thải gan bao gồm giá trị SGPT, SGOT, SGGT và chức năng gan bất thường, ví dụ như thời gian prothrombin, nồng độ amoniac, nồng độ bilirubin, nồng độ albumin và glucô trong máu.

Khi ghép gan từ người hiến sống cho bệnh nhi, khoảng 40% phần gan bên trái của người hiến trưởng thành sẽ được sử dụng. Đây là một quy trình hiệu quả và an toàn vì giúp giảm số lượng trẻ tử vong trong thời gian đợi ghép gan từ người hiến đã qua đời. Trẻ em được ghép gan bằng gan từ người hiến sống có tỷ lệ sống sót cao hơn so với ghép gan từ người hiến đã qua đời.

Sau phẫu thuật, người nhận và người hiến sẽ được chuyển đến Đơn vị chăm sóc gan tích cực (ICU) sau khi thuốc mê hết tác dụng.

Người nhận

Chuyên gia cấy ghép và đội ngũ y tá của chúng tôi sẽ hỗ trợ bệnh nhân trong quá trình hồi phục. Bệnh nhân có thể sẽ trải qua những điều sau:

• Cảm giác đau và khó chịu, sẽ thuyên giảm khi dùng thuốc.
• Đặt sonde dạ dày qua mũi. Ống này sẽ được đưa xuống họng và vào trong dạ dày, giữ cho dạ dày ở trạng thái trống, đồng thời giúp ngăn ngừa triệu chứng buồn nôn và nôn.
• Bệnh nhân có thể được đặt nội khí quản. Ống này sẽ được kết nối với một máy hỗ trợ hô hấp gọi là máy trợ thở. Bệnh nhân nên cố gắng thả lỏng và để máy trợ thở hô hấp thay cho mình. Bệnh nhân sẽ không nói được khi gắn ống này. Bệnh nhân chỉ cần sử dụng ống này trong vài ngày cho đến khi có thể tự hô hấp độc lập. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau hoặc ngứa họng trong vài ngày.
• Bệnh nhân sẽ được khuyên thường xuyên ho để giúp cho phổi sạch sẽ. Với sự hỗ trợ của bác sĩ trị liệu, bệnh nhân sẽ thực hiện bài tập hít thở để giúp phổi khôi phục khả năng tự hô hấp.
• Bệnh nhân sẽ được đặt một ống truyền tĩnh mạch ở cánh tay hoặc cổ bên dưới xương đòn, ống này sẽ được dùng để truyền dịch và thuốc vào cơ thể trong vài ngày đầu tiên sau phẫu thuật.
• Trong vài ngày sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được đặt ống thông ở bàng quang để dẫn lưu nước tiểu. Bệnh nhân có thể cảm thấy khó chịu và liên tục bị mót tiểu, nhưng tình trạng này chỉ kéo dài tạm thời.
• Một số ống dẫn lưu sẽ được đặt tại hoặc ở gần vị trí vết mổ trong quá trình phẫu thuật. Các ống dẫn lưu này sẽ được tháo từ 5 đến 10 ngày sau phẫu thuật.
• Vào ngày thứ ba sau khi ghép gan, bệnh nhân sẽ thực hiện phục hồi chức năng hô hấp để dần khôi phục khả năng hoạt động thể chất.

Thời gian nằm viện sẽ phụ thuộc vào quá trình hồi phục của bệnh nhân. Bệnh nhân được khuyến khích trao đổi với các nhân viên y tế khi có cảm giác khó chịu hoặc khác thường.

Trung bình, bệnh nhân sẽ nằm tại ICU trong khoảng 5 đến 7 ngày. Sau khi tháo ống thở, bệnh nhân sẽ được chuyển đến Khu điều trị gan để chăm sóc phục hồi hậu phẫu. Ê kíp của chúng tôi sẽ tiếp tục đánh giá và xem xét tình trạng của bệnh nhân hàng ngày để xác định kế hoạch chăm sóc tiếp theo và kiểm tra chức năng gan mới của bệnh nhân.

Bệnh nhân sẽ tiếp tục được truyền dịch, cho dùng thuốc và chất dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch, tuy nhiên sau một thời gian sẽ chuyển về chế độ ăn uống bình thường. Mẫu máu sẽ được gửi đến phòng xét nghiệm hàng ngày. Ê kíp sẽ chỉ định chụp X-quang và chẩn đoán hình ảnh khi cần thiết. Bệnh nhân sẽ được yêu cầu ho thường xuyên và tập hít thở để tăng dung tích phổi và phòng ngừa viêm phổi.

Trong thời gian hồi phục, sẽ có những ngày bệnh nhân cảm thấy cơ thể khỏe mạnh hơn những ngày khác. Cơ thể bệnh nhân đang điều chỉnh để thích nghi với các loại thuốc được cho dùng và tạng gan mới. Mỗi bệnh nhân có thời gian hồi phục khác nhau, trong đó các biến chứng có tác động chính đối với tỷ lệ hồi phục. Mức độ suy nhược sẽ phụ thuộc vào tình trạng thể chất của bệnh nhân trước khi phẫu thuật.

Chuyên gia vật lý trị liệu của chúng tôi sẽ giúp bệnh nhân tập luyện cơ bắp để ngăn ngừa hình thành huyết khối ở chân. Bệnh nhân sẽ bắt đầu bằng bài tập đi bộ ngắn để khôi phục sức mạnh và khả năng vận động. Bệnh nhân sẽ được thiết kế chương trình tiếp tục tập luyện sau khi xuất viện. Việc học cách tự chăm sóc bản thân sau khi xuất viện có ý nghĩa rất quan trọng. Để giúp bệnh nhân và gia đình/người chăm sóc chuẩn bị sẵn sàng, đội ngũ y tá của chúng tôi sẽ hướng dẫn bệnh nhân cách đọc và lưu kết quả xét nghiệm máu, đồng thời chuẩn bị một bảng theo dõi chăm sóc bệnh nhân ghép tạng trong hồ sơ sau cấy ghép cho bệnh nhân.

Bệnh nhân cũng sẽ được hướng dẫn cách chăm sóc vùng gắn ống chữ T và vùng vết mổ, đồng thời được tư vấn về việc dùng thuốc trước khi xuất viện.

Người hiến

Khi tình trạng đã ổn định, bệnh nhân sẽ được chuyển ra khỏi ICU đến Khu điều trị gan. Bệnh nhân sẽ tiếp tục được dùng thuốc giảm đau và truyền dịch qua đường tĩnh mạch trong một khoảng thời gian ngắn trước khi bắt đầu ăn uống bình thường. Bệnh nhân sẽ nằm tại bệnh viện trong khoảng 7 ngày sau phẫu thuật, trong đó có 1 ngày tại ICU. Bệnh nhân có thể cảm thấy đau và khó chịu trong 4 - 6 tuần sau phẫu thuật.

Bác sĩ trị liệu sẽ cùng bệnh nhân:

• Tập luyện, gập và giãn cơ chân nhằm ngăn ngừa sự hình thành huyết khối
• Hướng dẫn tập luyện hít thở sâu và ho thường xuyên để phòng ngừa viêm phổi trước khi xuất viện, nhân viên cấy ghép sẽ lên lịch khám theo dõi định kỳ (ba tháng một lần trong thời gian một năm sau phẫu thuật) cho bệnh nhân với bác sĩ cấy ghép để thực hiện siêu âm gan và xét nghiệm máu.

Cơ thể tôi sẽ phản ứng với gan mới như thế nào?

Hệ miễn dịch là cơ chế phòng vệ tự nhiên của cơ thể. Hệ miễn dịch được lập trình để nhận diện và tiêu diệt mọi yếu tố bất thường. Những yếu tố này bao gồm tế bào của gan mới ghép cũng như vi khuẩn và cấu trúc gây nhiễm trùng.

Sau khi ghép gan, bệnh nhân cần dùng các loại thuốc đặc hiệu để ngăn hệ miễn dịch đào thải gan mới. Những loại thuốc này được gọi là thuốc ức chế miễn dịch và bệnh nhân cần dùng thuốc hàng ngày trong suốt phần đời còn lại.

Bác sĩ sẽ kê đơn kết hợp nhiều loại thuốc ức chế miễn dịch. Những loại thuốc này sẽ khiến bệnh nhân bị tăng nguy cơ nhiễm trùng. Nhu cầu sử dụng thuốc ức chế miễn dịch cao nhất trong vài tháng đầu tiên sau cấy ghép. Đây là khoảng thời gian bệnh nhân có nguy cơ nhiễm trùng cao nhất. Nguy cơ này giảm xuống khi liều dùng được giảm sau vài tháng, tuy nhiên, bệnh nhân vẫn luôn phải tránh tiếp xúc với người bị nhiễm trùng. Bệnh nhân cũng cần tránh ăn bất kỳ dạng thực phẩm sống nào. Bệnh nhân sẽ được theo dõi sát sao để phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng và tiến hành điều trị nếu cần thiết.

Xét nghiệm máu định kỳ sẽ giúp xác định nồng độ của các thuốc này và liều lượng hàng ngày sẽ được thay đổi nếu bác sĩ cấy ghép yêu cầu. Nồng độ quá thấp nghĩa là nguy cơ đào thải cao hơn và liều dùng sẽ được tăng lên. Nếu nồng độ quá cao, bệnh nhân có thể gặp phải nhiều tác dụng phụ hơn và liều dùng sẽ được giảm xuống. Bệnh nhân không được thay đổi liều lượng thuốc ức chế miễn dịch khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ. Việc không dùng thuốc theo kê đơn có thể dẫn đến đào thải gan mới ghép.

Thuốc ức chế miễn dịch có thể gây ra tác dụng phụ gì?

Giống như hầu hết các loại thuốc, thuốc ức chế miễn dịch cũng gây ra một số tác dụng phụ.

Thuốc ức chế miễn dịch cần thiết cho việc ngăn ngừa đào thải gan mới ghép, nhưng sẽ khiến cơ thể khó chống lại nhiễm trùng hơn. Các triệu chứng như ho hoặc sốt mà có thể tự biến mất trước khi ghép gan có khả năng là dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nhiễm trùng nào, bệnh nhân cần ngay lập tức liên hệ với nhân viên cấy ghép. Chúng tôi sẽ giới thiệu để bệnh nhân được thăm khám bác sĩ ngay tức thì để xác định có nhiễm trùng hay không và nếu có thì cần điều trị như thế nào.

Nhân viên cấy ghép hoặc y tá sẽ đưa ra thời gian biểu dùng thuốc cho bệnh nhân. Bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt thời gian biểu và không được bỏ thuốc khi chưa có chấp thuận của bác sĩ. Thuốc ức chế miễn dịch giúp ngăn cơ thể đào thải gan mới; trong khi đó, các loại thuốc khác được sử dụng nhằm mục đích hỗ trợ hệ miễn dịch, nếu không có những loại thuốc này, hệ miễn dịch có thể bị suy giảm do tác dụng của thuốc ức chế miễn dịch. Bệnh nhân phải luôn kiểm tra với Trung tâm cấy ghép khi được kê bất kỳ loại thuốc mới nào vì loại thuốc đó có thể tương tác với thuốc ức chế miễn dịch.

Tôi cần dùng những loại thuốc nào khác?

Trong 3 đến 6 tháng đầu sau khi cấy ghép, bệnh nhân sẽ cần dùng những loại thuốc sau:

• Kháng sinh – để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn
• Thuốc kháng nấm dạng lỏng – để giảm nguy cơ nhiễm nấm trong miệng
• Thuốc kháng axít – để giảm nguy cơ loét dạ dày và ợ nóng
• Bất kỳ loại thuốc nào khác do bác sĩ cấy ghép kê đơn, tùy thuộc vào triệu chứng của bệnh nhân

Một số loại thuốc kê đơn có thể gây mụn, khô da, u trên da, tóc dễ gãy và mọc lông không mong muốn. Bệnh nhân có thể tránh được một số tác dụng phụ nêu trên nếu thực hiện biện pháp phòng ngừa, trong khi các tác dụng phụ khác có thể cần kiểm tra với bác sĩ.

Bệnh nhân nên trao đổi về các loại thuốc đang dùng với dược sĩ nếu cần mua thuốc không kê đơn để điều trị các bệnh nhẹ (ví dụ như paracetamol để điều trị đau đầu). Bác sĩ đa khoa của bệnh nhân có thể sẽ muốn liên hệ với bác sĩ ghép gan trước khi kê bất kỳ loại thuốc mới nào cho bệnh nhân.

Làm thế nào để biết gan của tôi có đang bị đào thải hay không?

Đào thải là cách cơ thể nhận diện gan được hiến là thành phần ngoại lai và tấn công cơ quan này. Thông thường, có thể khắc phục hiện tượng đào thải nếu được phát hiện và điều trị sớm. Bệnh nhân cần nỗ lực thực hiện các biện pháp phòng ngừa và học cách nhận biết những dấu hiệu đào thải có thể cần được can thiệp tức thì.

• Nồng độ men gan tăng – bilirubin toàn phần, SGPT (ALT), SGOT (AST), SGGT
• Mệt mỏi
• Sốt
• Đau hoặc nhạy cảm đau ở vùng bụng
• Nước tiểu sẫm màu hoặc sáng màu
• Mắt và/hoặc da có màu vàng (Vàng da)
• Cổ trướng (dịch trong ổ bụng)
• Ngứa

Tăng khả năng phát hiện sớm tình trạng đào thải gan:

• Làm xét nghiệm máu và các xét nghiệm khác theo chỉ định của bác sĩ
• Dùng thuốc theo kê đơn
• Lập tức thông báo khi có dấu hiệu đào thải

Các chỉ số xét nghiệm tăng có thể là dấu hiệu của tình trạng đào thải, tuy nhiên, chỉ thông qua sinh thiết mới có thể xác định gan của bệnh nhân có đang bị đào thải hay không. Các yếu tố khác cũng có thể làm tăng men gan. Vì lý do này, việc điều trị tình trạng đào thải chỉ nên được theo dõi bởi bác sĩ cấy ghép.

Những sự thật quan trọng về đào thải gan:

• Nồng độ men gan tăng – bilirubin toàn phần, SGPT (ALT), SGOT (AST), SGGT
• Việc gặp phải tình trạng đào thải không phải lúc nào cũng có nghĩa là bệnh nhân sẽ bị mất gan
• Bệnh nhân có thể cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh khi gan bị đào thải
• Đào thải có thể là tình trạng cấp tính (xảy ra đột ngột) hoặc mạn tính (xảy ra dần dần theo thời gian)
• Tình trạng đào thải sẽ trở nên trầm trọng hơn nếu không được điều trị
• Đào thải có thể xảy ra tại bất kỳ thời điểm nào

Tôi cần khám theo dõi vào thời điểm nào và tại sao?

Nhân viên cấy ghép sẽ sắp xếp kế hoạch khám định kỳ cho bệnh nhân, bao gồm các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh:

• Siêu âm – để đảm bảo tất cả các mạch máu chính dẫn đến gan đều hoạt động bình thường và không tồn tại khối máu tụ hoặc khối mật tụ;
• Chụp quang tuyến đường mật xuyên gan qua da (PTC) – thuốc nhuộm được tiêm vào ống chữ T, từ đó làm nổi bật ống mật. Thủ thuật này cho phép xác định có tình trạng rò rỉ, tắc nghẽn hoặc các vấn đề tiềm tàng khác hay không;
• Sinh thiết gan – để kiểm tra và phát hiện tình trạng đào thải gan mới ghép hoặc bệnh viêm gan;
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) – thủ thuật này cho phép quan sát gan từ các góc khác nhau; nhằm phát hiện tình trạng nhiễm trùng và tụ dịch;
• Nội soi chụp mật-tụy ngược dòng (ERCP) – thuốc nhuộm được tiêm vào qua ống nội soi, ống này được đưa qua miệng vào dạ dày và ruột để đến gan. Thủ thuật này cho phép quan sát cây đường mật (các ống khác nhau nằm trong và xung quanh gan) cũng như các ống từ tụy.

Mục đích của các lần khám theo dõi là giám sát sự tiến triển của bệnh nhân và phát hiện các biến chứng tiềm tàng sớm nhất có thể. Bệnh nhân sẽ cần mang theo hồ sơ sau cấy ghép và thời gian biểu dùng thuốc đến mỗi lần khám tại Trung tâm cấy ghép của chúng tôi. Ghi chép thường xuyên và liệt kê bất kỳ câu hỏi nào mà bệnh nhân và/hoặc gia đình có thể có và mang theo trong các lần khám theo dõi.

Do hệ miễn dịch tự nhiên của bệnh nhân bị suy yếu khi dùng thuốc ức chế miễn dịch, các biện pháp phòng ngừa sau đây sẽ giúp giảm nguy cơ nhiễm trùng:

• Duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ bằng cách rửa tay và tắm rửa hàng ngày.
• Chỉ uống nước đóng chai hoặc nước đun sôi. Ăn đồ tươi được nấu chín.
• Không tiếp những khách không khỏe hoặc bị nhiễm trùng.
• Tránh xa công trường xây dựng hoặc những địa điểm khác bị ô nhiễm không khí nặng.
• Không làm vườn khi không đeo găng tay.
• Tránh xử lý chất thải của động vật và tiếp xúc với động vật.
• Tránh sử dụng vắc-xin chứa vi-rút sống (ví dụ như vắc-xin bại liệt sống giảm độc lực Sabin, sởi, quai bị, sởi Đức, sốt vàng da hoặc đậu mùa) vì những loại vắc-xin này có thể gây nhiễm trùng. Nếu bệnh nhân hoặc bất kỳ thành viên nào trong gia đình dự định chủng ngừa bất kỳ loại vắc-xin nào, bệnh nhân cần thông báo cho đội ngũ thực hiện cấy ghép hoặc bác sĩ điều trị tại cơ sở.
• Chăm sóc răng tốt và đến khám nha sĩ hai lần mỗi năm để vệ sinh và kiểm tra răng miệng.

Tư vấn về cách chăm sóc người nhận

Sau khi xuất viện về nhà, bệnh nhân sẽ được lên lịch khám theo dõi dưới dạng ngoại trú tại Trung tâm ghép gan của chúng tôi. Khám theo dõi định kỳ nhằm mục đích đánh giá chức năng gan và nồng độ thuốc ức chế miễn dịch trong cơ thể bệnh nhân.

Trong lần khám theo dõi, Đội ngũ ghép gan sẽ:

• Trao đổi về tình hình sức khỏe hiện tại của bệnh nhân
• Kiểm tra cân nặng và huyết áp
• Kiểm tra vết mổ
• Khám lâm sàng
• Làm xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng gan, chức năng thận và công thức máu
• Làm xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ Tacrolimus/Cyclosporine trong máu
• Kiểm tra để phát hiện các dấu hiệu của tác dụng phụ do dùng thuốc
• Kiểm tra để phát hiện các dấu hiệu đào thải hoặc nhiễm trùng

Bệnh nhân không phải dùng liều Tacrolimus/Cyclosporine buổi sáng trước khi đến khám theo dõi tại Trung tâm cấy ghép. Hãy mang theo thuốc để dùng sau khi thăm khám với bác sĩ.

Theo dõi ngoại trú

Lịch trình	Tần suất thăm khám
6 tuần – 3 tháng	2 lần một tuần
3 – 6 tháng	2 – 3 lần một tháng
6 tháng – 1 năm	2 tháng một lần
Sau 1 năm	3 – 6 tháng một lần

 

Tập thể dục

Vết mổ cần khoảng 6 – 8 tuần để lành lại, tuy nhiên các cơ và dây thần kinh có thể sẽ cần nhiều thời gian hơn để trở lại trạng thái bình thường. Trong khoảng thời gian này, bệnh nhân cần tránh hoạt động thể chất gắng sức, nhưng vẫn cần tập thể dục nhẹ nhàng để khôi phục sức mạnh và trương lực cơ. Về sau, bệnh nhân sẽ có thể tham gia bất kỳ hoạt động thể chất hoặc môn thể thao yêu thích nào.

Chế độ ăn uống

Một số bệnh nhân có tiền sử bệnh khác có thể có những yêu cầu đặc biệt về chế độ ăn uống. Yêu cầu dinh dưỡng sau cấy ghép khác với nhu cầu trước cấy ghép. Chuyên viên dinh dưỡng/chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bệnh nhân xây dựng chế độ ăn phù hợp với nhu cầu. Mục tiêu là nhằm nạp vào đầy đủ hoặc gần như cân bằng các chất dinh dưỡng để tạo điều kiện cho vết mổ hồi phục và đáp ứng nhu cầu năng lượng của bệnh nhân.

Đồ uống có cồn

Cần tránh sử dụng đồ uống có cồn sau khi cấy ghép vì những chất này có thể gây ra bệnh gan. Nếu đây chính là nguyên nhân gây bệnh gan thì bệnh nhân cần kiêng sử dụng đồ uống có cồn suốt đời để bảo vệ sức khỏe bản thân trong tương lai.

Quan hệ tình dục

Không có lý do y tế nào yêu cầu bệnh nhân phải kiêng quan hệ tình dục khi cảm thấy đủ sức khỏe. Tuy nhiên, bệnh nhân có thể cảm thấy cần thời gian để khôi phục ham muốn tình dục và điều này là hoàn toàn bình thường.

Mang thai/Tránh thai

Bệnh nhân nữ trong độ tuổi sinh đẻ phải sử dụng biện pháp tránh thai thích hợp vì cần tránh mang thai trong ít nhất một năm sau khi ghép gan.

Lái xe

Bệnh nhân có thể bắt đầu lái xe sau khi xuất viện khoảng 6 tuần trừ khi vẫn cảm thấy khó chịu do cài dây an toàn.

Trở lại làm việc

Nhiều khả năng bệnh nhân sẽ phải tạm nghỉ làm trong ít nhất 3 tháng, tuy nhiên, thời gian nghỉ sẽ tùy thuộc vào quá trình hồi phục và tính chất công việc của bệnh nhân.

Đi du lịch

Bệnh nhân có thể đi du lịch nếu cảm thấy đủ sức khỏe, tuy nhiên, bệnh nhân cần trao đổi về kế hoạch đi du lịch với bác sĩ cấy ghép để nắm được thông tin về các nguy cơ đối với sức khỏe, yêu cầu tiêm chủng và dùng thuốc, v.v.

Khám sức khỏe tổng quát

Bệnh nhân cần tuân thủ tư vấn về tầm soát ung thư (ví dụ như bảo vệ da, kiểm tra tầm soát cổ tử cung, tự kiểm tra vú hoặc tinh hoàn).

Theo dõi ngoại trú

Bệnh nhân sẽ cần tham gia các lần khám theo dõi tại Trung tâm cấy ghép, tuy nhiên số lần khám sẽ giảm xuống khi sức khỏe bệnh nhân tiến triển tốt hơn. Mục đích của các lần khám này là theo dõi chức năng của gan mới và phát hiện mọi vấn đề sớm nhất có thể. Các lần khám này cũng là cơ hội để bệnh nhân đưa ra bất kỳ thắc mắc nào mà bản thân hoặc gia đình có thể có.

Tái nhập viện

Nếu cảm thấy không khỏe, bệnh nhân có thể cần được tái nhập viện để kiểm tra sâu hơn và tiến hành điều trị. Sau lần khám theo dõi ngoại trú, nếu kết quả xét nghiệm máu của bệnh nhân bất thường, chúng tôi có thể liên hệ với bệnh nhân để điều chỉnh liều dùng thuốc hoặc sắp xếp cho bệnh nhân nhập viện để kiểm tra sâu hơn và tiến hành điều trị.

Tôi cần liên hệ với ai nếu có thắc mắc?

Nếu bạn có câu hỏi hoặc băn khoăn về bất kỳ khía cạnh nào của quy trình ghép gan, vui lòng liên hệ với nhân viên cấy ghép hoặc bác sĩ.

Để biết thêm thông tin hoặc đặt lịch khám, vui lòng liên hệ Trung tâm hỗ trợ bệnh nhân Gleneagles theo số +65 6575 7575 hoặc gửi email tới địa chỉ atgpac@parkway.sg