Những tiến triển hỗ trợ kiểm soát mức Cholesterol

Nhiều người cũng đã từng nghe vài quan niệm sai lầm về cholesterol như "cholesterol có lợi cho bạn" hoặc "không, nó có hại cho bạn", v.v. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số những quan niệm này trong bài viết dưới đây.

Cholesterol/LDL là gì? Chúng có chức năng ra sao?

Cholesterol là một chất sáp được tạo ra trong gan. Nó cũng có nguồn gốc từ một số loại thực phẩm. Cholesterol bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: chole (mật) và stereos (rắn). Michel Eugene đã đặt ra thuật ngữ "cholesterine" vào năm 1815. Cholesterol là thành phần thiết yếu của màng tế bào và nhiều loại hormone.

Cholesterol tồn tại ở nhiều dạng như LDL, HDL và triglyceride, điều quan trọng là bạn cần nắm được nồng độ của từng loại. LDL bị gán mác là "xấu" vì mặc dù cung cấp cholesterol từ gan đến các bộ phận khác trong cơ thể để thực hiện các chức năng thiết yếu, chất béo dư thừa tích tụ trong lớp bên trong của mạch máu sẽ khiến mạch máu bị tắc nghẽn (được gọi là "xơ vữa động mạch"). Điều này làm giảm lưu lượng máu, dẫn đến các bệnh tim mạch và đột quỵ.

Nguồn gốc cholesterol? Cholesterol xấu ảnh hưởng đến bạn như thế nào?

Hầu hết cholesterol trong cơ thể được sản sinh từ gan, nhưng cũng có một phần từ chế độ ăn uống. Gan sản xuất nhiều cholesterol hơn khi chúng ta ăn nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Nếu nồng độ cholesterol không lành mạnh, huyết áp cao, tiểu đường và hút thuốc lá, bạn sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh tim sớm và nghiêm trọng.

Các yếu tố khác cũng đóng một vai trò quan trọng như gen di truyền từ cha mẹ, chế độ ăn uống và lối sống, cân nặng, tuổi tác và dân tộc (ví dụ: người Nam Á có nguy cơ cao hơn).

Phân bố mỡ trong cơ thể có quan trọng không?

Có. Một nghiên cứu (được công bố trên Tạp chí của Trường Cao đẳng Tim mạch Hoa Kỳ, bởi Lee và cộng sự) cho thấy nếu bạn có lượng mỡ lớn hơn và mật độ mỡ thấp hơn ở vùng bụng, nguy cơ tim mạch của bạn sẽ vượt trên mức dự đoán chỉ dựa trên chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) hoặc vòng eo. Dữ liệu này thu được từ 1.106 bệnh nhân được theo dõi trong 6 năm thuộc Nghiên cứu Trái tim Framingham, mặc dù chúng ta chưa rõ điều này có giống nhau ở các dân tộc khác hay không.

Nguy cơ chuyển hóa tim mạch phụ thuộc vào sự phân bố mỡ – việc tích tụ mỡ có thể gây hại, đặc biệt ở vùng bụng. Chụp CT hoặc MRI có thể là cách tốt nhất để đo lượng 'mỡ xấu' này.

Thuốc ức chế PCSK9 là gì?

PCSK9 là viết tắt của proprotein convertase subtilisin / kexin loại 9 – một loại protein được sản xuất trong gan. Locus gen PCSK9 lần đầu tiên được mô tả trong một gia đình người Pháp bị FH (tăng cholesterol máu gia đình) và có mức LDL cao vào năm 2003 trên tạp chí Nature Genetics. Chúng là kháng thể đơn dòng hoàn toàn ở người và đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt cho bệnh nhân FH hoặc những người có nguy cơ cao không thể giảm cholesterol LDL bằng nhóm thuốc statin.

Cơ chế hoạt động của thuốc ức chế PCSK9?

LDL, 'cholesterol xấu' được đào thải khỏi máu với sự trợ giúp của thụ thể LDL trong tế bào gan, nơi tiếp nhận LDL và loại bỏ nó khỏi máu.

Do đó, bạn có càng nhiều thụ thể LDL thì cholesterol LDL càng thấp.

Tuy nhiên, protein PCSK9 phá hủy thụ thể LDL. Vì vậy, LDL không thể xâm nhập vào tế bào gan để bị đào thải, nồng độ của nó trong máu tăng lên. Các chất ức chế PCSK9 ngăn chặn sự phá hủy các thụ thể LDL, và với nhiều thụ thể LDL hơn có sẵn trên tế bào gan, chúng có thể loại bỏ nhiều LDL hơn khỏi máu (Lose et al, 2013, Pharmacotherapy).

Bằng chứng về hiệu quả?

Khi là liệu pháp đơn trị, các chất ức chế PCSK9 đã được chứng minh có thể giảm từ 50 - 70% mức cholesterol LDL như Karen và các cộng sự thể hiện trên Lancet vào năm 2012.

Alirocumab là chất ức chế PCSK9 đầu tiên được phê duyệt tại Hoa Kỳ và Evolocumab là chất ức chế PCSK 9 đầu tiên được phê duyệt tại EU vào năm 2015.

Alirocumab đã được thử nghiệm trên 2.341 bệnh nhân trong thử nghiệm dài hạn Odyssey ở 27 quốc gia, trong hơn 78 tuần, và kết quả được công bố trên Tạp chí Y học New England (NEJM). Alirocumab, khi được sử dụng kết hợp liệu pháp statin ở liều tối đa, đã làm giảm nồng độ cholesterol LDL khoảng 62% và cũng có bằng chứng ủng hộ tác dụng giảm biến cố tim mạch. Nhiều thử nghiệm khác trong chương trình Odyssey sẽ được công bố trong những năm tới.

Sabatine và cộng sự, viết trên NEJM vào tháng 3 năm 2015 cho thấy trong số 4.465 bệnh nhân tham gia chương trình Osler so với nhóm dùng liệu pháp tiêu chuẩn đơn thuần, Evolocumab đã làm giảm 61% nồng độ cholesterol LDL.

Nhược điểm của thuốc ức chế PCSK9?

Vì là kháng thể đơn dòng nên các thuốc này phải được tiêm vài tuần một lần chứ không thể uống. Ngoài ra, cần lưu ý rằng mặc dù những loại thuốc này khá an toàn trong các thử nghiệm lâm sàng, đôi khi những tác dụng phụ hiếm gặp có thể xảy ra muộn hơn. Các tác dụng phụ như đau cơ và mất trí nhớ (0,9% trong các thử nghiệm Osler) đã được ghi nhận và chúng ta sẽ cần thêm thời gian đánh giá chi tiết hơn. Hiện tại, thuốc ức chế PCSK9 tương đối đắt.