Hiểu về bong gân, căng cơ và các chấn thương khớp khác

Hầu hết mọi người đều theo đuổi lối sống năng động để duy trì sức khỏe, nhưng đôi khi các môn thể thao yêu thích lại dẫn đến chấn thương ở các khớp và mô liên kết như gân và dây chằng.

Ở Singapore, các môn thể thao gây ra nhiều chấn thương nhất là chạy bộ/chạy thể dục, bóng rổ, bóng đá, đạp xe và bóng đá (túc cầu). Nhìn chung, căng cơ và bong gân là những chấn thương phổ biến nhất. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đứt dây chằng hoặc rách cơ có thể dẫn đến khuyết tật đáng kể.

Hiểu rõ về chấn thương của bạn

Các chấn thương như bong gân hoặc căng cơ có thể ảnh hưởng đến gân, dây chằng hoặc cơ.

Bong gân thường xảy ra khi dây chằng bị kéo căng, xoắn hoặc bị rách. Căng cơ xảy ra khi cơ bị kéo căng hoặc rách, thường được gọi là 'rút cơ bắp'. Các loại chấn thương này có biểu hiện giống nhau như đau, sưng, bầm tím, nhức và khó cử động vùng bị ảnh hưởng.

Dù chúng ta thường nghe về những chấn thương nghiêm trọng xảy đến với các vận động viên chuyên nghiệp, tất cả chúng ta đều dễ mắc phải các chấn thương tương tự khi chơi thể thao. Điều này thường có thể do khởi động không đủ, kỹ thuật kém, gặp chấn thương hoặc thử một động tác nâng cao so với khả năng của chúng ta. Đôi khi, tự đẩy bản thân vượt quá giới hạn, chơi các môn thể thao có sức va chạm cao hay có nhiều chuyển động hoặc lặp lại một động tác cụ thể quá nhiều lần cũng có thể dẫn đến chấn thương.

Chấn thương thể thao có thể có hậu quả lâu dài. Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng những người trẻ tuổi bị chấn thương đầu gối có nguy cơ mắc viêm xương khớp ở đầu gối cao gấp 6 lần khi họ lớn tuổi hơn.

Dưới đây là một tổng quan nhanh về các chấn thương thể thao phổ biến:

• Đau vai: thường gặp trong các bộ môn yêu cầu chuyển động ném hoặc lặp lại nhiều như bóng chày, khiến các gân quanh vai bị viêm (viêm gân) hoặc bị rách.

• Hội chứng khuỷu tay golf và tennis: cơ và gân xung quanh khớp khuỷu tay bị viêm do chuyển động lặp đi lặp lại của các cơ ở cẳng tay. Trong tennis elbow, cơn đau xuất hiện ở phía ngoài khuỷu tay; trong hội chứng khuỷu tay golf, cơn đau xuất hiện ở phía bên trong khuỷu tay.

• Chấn thương dây chằng đầu gối: bao gồm một số loại riêng biệt:
  Rách dây chằng chéo trước (ACL) có thể xảy ra khi bạn đổi hướng đột ngột, dừng lại đột ngột hoặc tiếp đất sau bước nhảy một cách không chuẩn. Điều này dẫn đến đau, mất vững, sưng và hạn chế phạm vi chuyển động.

  Chấn thương dây chằng chéo sau (PCL) thường do các trường hợp mà ống chân bị va đập mạnh ngay bên dưới đầu gối hoặc ngã mạnh lên trên đầu gối bị gập.

  Các trường hợp chấn thương khác bao gồm chấn thương dây chằng bên chạy dọc hai bên đầu gối; chấn thương thường do một cú va đập mạnh vào bên đầu gối khiến đầu gối quá duỗi hoặc bị bẻ cong theo hướng không tự nhiên.

  Một chấn thương đầu gối phổ biến khác là rách sụn chêm, xảy ra do vặn gối mạnh hoặc xoay khớp gối, dẫn đến hạn chế cử động đầu gối, đi kèm sưng đau.

• Đau khớp gối (viêm gân bánh chè): các hoạt động liên quan đến nhảy và tiếp đất nhiều trên các bề mặt cứng có thể dẫn đến viêm gân bánh chè. Gân bánh chè nối xương bánh chè với xương ống chân. Đau khớp gối khiến gân yếu đi, và nếu không được điều trị có thể dẫn đến rách gân.

• Đau đầu gối do vận động (hội chứng đau bánh chè – đùi): có cơn đau âm ỉ xung quanh mặt trước của đầu gối. Điều này có thể do một dị tật cấu trúc hoặc do lạm dụng. Các nguyên nhân khác bao gồm cơ đùi yếu hoặc mất cân bằng, hoặc các vấn đề về bàn chân.

• Chấn thương cơ gân kheo – ảnh hưởng đến gân hoặc các cơ lớn ở phía sau đùi. Chấn thương có thể dao động từ rút cơ nhẹ đến rách cơ hoàn toàn.

• Căng cơ lưng dưới (thắt lưng) - các môn thể thao liên quan đến việc đẩy, kéo và/hoặc vặn vùng thắt lưng, chẳng hạn như đánh golf và cử tạ, có thể gây chấn thương cho các gân và cơ ở khu vực này.

• Chấn thương gân Achilles - dễ xảy ra hơn khi chơi các môn thể thao hoặc thực hiện các hoạt động làm tăng đột ngột áp lực đặt lên trên gân Achilles. Ví dụ phổ biến bao gồm tăng cường độ tham gia thể thao, đặc biệt là các môn thể thao liên quan đến nhảy, ngã từ độ cao hoặc bước vào một cái hố.

Điều trị Chấn thương Thể thao

Chấn thương thể thao ban đầu được xử lý theo phương pháp RICE :

• Rest (nghỉ ngơi) để ngăn ngừa tổn thương thêm
• Ice (chườm đá) để giảm sưng và đau
• Compress (băng ép) để giảm sưng và thúc đẩy quá trình phục hồi
• Elevate (nâng cao) vùng bị chấn thương lên trên mức tim để giảm sưng và đau

Sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm có thể giúp giảm đau trong quá trình phục hồi và nên được sử dụng theo tư vấn từ bác sĩ. Việc chỉ sử dụng thuốc giảm đau tạm thời, mà không để các vết thương lành lại, có thể khiến tình trạng xấu đi.

Các chấn thương như rách dây chằng cần được điều trị và có thể cần từ nẹp hoặc cố định, cho đến phẫu thuật chỉnh hình hoặc phẫu thuật tái tạo. Để xác định mức độ nghiêm trọng của chấn thương, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang, hoặc chụp ảnh bằng các công nghệ tân tiến như MRI để xác định bản chất chấn thương và xác định kế hoạch điều trị hiệu quả nhất.

Bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình, được đào tạo để chẩn đoán và điều trị các tình trạng cơ xương khớp, rất phù hợp để điều trị các chấn thương liên quan đến thể thao ở khớp, gân và dây chằng, trong khi một chuyên gia vật lý trị liệu là cần thiết cho việc phục hồi sức mạnh cơ và khả năng cử động.

Các Lựa chọn Xâm lấn Tối thiểu

Nếu cần can thiệp phẫu thuật, việc này thường được thực hiện thông qua các vết mổ nhỏ. Trong nội soi khớp, một ống hẹp gắn kèm camera video sợi quang được đưa vào thông qua một vết mổ nhỏ bằng cỡ lỗ khuy áo. Hình ảnh bên trong khớp sẽ được truyền đến một màn hình video độ nét cao.

Do bản chất xâm lấn tối thiểu, bệnh nhân thường có thể về nhà ngay trong ngày, cùng với lời khuyên về cách chăm sóc các vết khâu và thuốc giảm đau nếu cần thiết.

Phòng bệnh Hơn Chữa bệnh

Như với bất kỳ dạng chấn thương thể thao nào, đừng coi nhẹ hoặc cố lờ nó đi trong khi tiếp tục các hoạt động hàng ngày của bạn.

Quan trọng hơn cả, đừng cố tiếp tục chơi môn thể thao đã gây ra chấn thương từ ban đầu! Làm như vậy có thể khiến cho chấn thương trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn tới bạn sẽ cần thêm điều trị chuyên sâu và thời gian phục hồi dài hơn.

Hãy cố gắng giảm nguy cơ gặp phải các chấn thương liên quan đến thể thao bằng cách khởi động đúng cách trước khi bắt đầu. Đồng thời, nếu thử một môn thể thao mới, hãy bắt đầu chậm và tiến độ từng bước nhỏ để tránh gây ra căng thẳng không cần thiết. Việc chú trọng đến tư thế và sử dụng đúng form hay kỹ thuật cũng sẽ hỗ trợ cho việc này.

Nếu nghi ngờ bạn bị chấn thương liên quan đến thể thao, dù mới xảy ra hay là do một cơn đau đã gây khó chịu cho bạn trong một thời gian, hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình để được tư vấn.

Cuối cùng, nếu bạn gặp phải cơn đau dữ dội và đột ngột sau khi chơi thể thao, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức tại Trung tâm Chăm sóc Khẩn cấp (UCC) gần nhất.