Ghép van động mạch chủ qua ống thông (TAVI)

Ghép van động mạch chủ qua ống thông (TAVI) là gì?

Ghép van động mạch chủ qua ống thông (TAVI) là thủ thuật đặt van tim nhân tạo bên trong van động mạch chủ bị thu hẹp nặng.

Van nhân tạo gồm một stent bằng kim loại để cố định thiết bị giữ cho van bị bệnh mở và các lá van để điều hướng lưu lượng máu từ tim.

Cách hoạt động

Phẫu thuật van tim thường yêu cầu phải thực hiện thủ thuật tim mở hoặc thủ thuật mở xương ức. Trong đó, một đường rạch dọc được thực hiện ở giữa ngực tại vị trí xương ức để tạo đường tiếp cận khoang ngực.

Trong TAVI hoặc thay van động mạch chủ qua ống thông (TAVR), một đường rạch rất nhỏ được thực hiện ở háng. Van mới được đưa qua ống thông (hoặc ống dẫn) vào tim và được cấy vào van động mạch chủ gốc của bệnh nhân.

Mặc dù TAVI chủ yếu được thực hiện thông qua một vết chọc nhỏ ở háng, một số rất ít bệnh nhân có thể cần đến các vị trí tiếp cận khác như qua động mạch chủ ngực hoặc mỏm thất trái của tim. Tiếp cận qua háng, còn gọi là “qua da”, là phương pháp ít xâm lấn nhất và do đó được ưu tiên lựa chọn hơn.

So với phẫu thuật tim hở truyền thống, bệnh nhân thực hiện phẫu thuật tim xâm lấn tối thiểu như TAVI sẽ:

• Ít đau hơn
• Phục hồi nhanh hơn
• Rút ngắn thời gian nằm viện

Tại sao bạn cần TAVI?

Van động mạch chủ điều hòa lưu lượng máu từ tim đến các bộ phận còn lại trên cơ thể. Van mở để tim bơm máu đến các cơ quan khác và đóng để ngăn máu chảy ngược lại vào tim.

Theo quá trình lão hóa, van động mạch chủ có thể bị thu hẹp dần, dẫn đến tình trạng gọi là hẹp van động mạch chủ hay AS. Nếu không được điều trị, bệnh này có thể gây tử vong, có tới 50% bệnh nhân tử vong trong vòng 2 năm.

Bệnh nhân bị AS có thể gặp các triệu chứng như:

• Đau ngực
• Nhịp tim nhanh
• Khó thở
• Ngất
• Sưng mắt cá chân hoặc bàn chân
• Suy tim
• Đột tử do tim

Phẫu thuật tim hở nhằm thay thế van động mạch chủ thường được sử dụng để điều trị cho những bệnh nhân bị AS nặng. Tuy nhiên, rủi ro phẫu thuật thường cao, đặc biệt đối với bệnh nhân cao tuổi và bệnh nhân mắc các bệnh làm gia tăng rủi ro khi phẫu thuật tim hở.

Do đó, TAVI / TAVR là lựa chọn dành cho bệnh nhân:

• Bị hẹp động mạch chủ nặng và có rủi ro trung bình khi phẫu thuật
• Có rủi ro cao khi phẫu thuật
• Không phù hợp để phẫu thuật tim hở

Thủ thuật này nhằm giảm nhẹ các triệu chứng do AS gây ra và nâng cao tuổi thọ.

Bác sĩ có thể khuyến cáo TAVI dựa trên các yếu tố như:

• Tuổi tác
• Sức khỏe tổng thể
• Chức năng tim
• Bệnh sử liên quan đến phẫu thuật tim hoặc đột quỵ
• Các bệnh lý y khoa khác như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bệnh gan, bệnh thận và đái tháo đường

Các nguy cơ và biến chứng của TAVI là gì?

Mọi phẫu thuật tim đều có rủi ro. TAVI là phương pháp xâm lấn tối thiểu. Đối với bệnh nhân có rủi ro phẫu thuật cao khi phẫu thuật tim hở, TAVI là phương pháp khả thi thay cho phương pháp thay van động mạch chủ bằng phẫu thuật tim hở.

Mặc dù phẫu thuật nào có những rủi ro, nhiều biện pháp sẽ được thực hiện để kiểm soát hoặc giảm thiểu những rủi ro đó.

Biến chứng từ TAVI có thể bao gồm:

• Nhiễm trùng gây ảnh hưởng đến tim
• Tổn thương hoặc chấn thương mạch máu do đặt ống thông
• Rò rỉ van (có thể do van thay thế quá nhỏ hoặc van không mở hết)
• Gián đoạn hệ thống điện tim (có thể cần phải dùng máy tạo nhịp tim)
• Tổn thương thận do dùng thuốc nhuộm cản quang để chẩn đoán hình ảnh
• Thủng hoặc rách động mạch
• Giảm truyền máu đến não (có thể gây đột quỵ)
• Tử vong (có thể do sức khỏe kém trước khi phẫu thuật hoặc được xem là có rủi ro cao)

Chuẩn bị cho TAVI như thế nào?

Bạn sẽ cần phải thực hiện một số xét nghiệm để đảm bảo bạn có đủ sức khỏe trước khi phẫu thuật. Các phương pháp này có thể bao gồm:

• Xét nghiệm máu để xác định tình trạng của tim và phổi
• Đặt ống thông tim để đánh giá các động mạch truyền máu đến tim
• Siêu âm tim để đánh giá chức năng của van động mạch chủ
• Chụp X-quang và chẩn đoán hình ảnh khác

Bạn có thể kỳ vọng điều gì trong TAVI?

Không giống như phẫu thuật tim hở để thay van động mạch chủ, TAVI/TAVR không yêu cầu phải rạch mở ngực bệnh nhân và làm cho tim ngừng đập. Thủ thuật này cũng có thể được thực hiện trong điều kiện gây tê tại chỗ.

Trong TAVI, một vết rạch nhỏ được thực hiện gần háng. Sau đó, ống thông dẫn hướng (ống mảnh và mềm) được đưa vào để ghép van động mạch chủ.

Trong khi thực hiện thủ thuật

Quy trình có thể được chia thành các bước sau đây:

1. Nong van bằng bóng
Bóng nong có thể bơm hơi được điều hướng bởi ống thông và đưa vào động mạch chủ để mở van tim.

2. Dẫn hướng cung động mạch chủ
Một van tim trên ống thông được dẫn hướng qua động mạch vào tim.

3. Đưa van vào vị trí van ban đầu
Van nhân tạo được đặt đúng vị trí để chuẩn bị thay/ghép.

4. Tiến hành thay/ghép
Bóng nong có thể bơm hơi được sử dụng để thay/ghép và khóa van ở đúng vị trí. (Ngoài ra còn có các loại van khác dùng cho thủ thuật TAVI / TAVR có thể tự giãn mà không cần đến bóng nong.)

5. Đánh giá cuối cùng
Ống thông được lấy ra. Lúc này, van mới đang hoạt động ở vị trí của van bị bệnh ban đầu.

Giai đoạn chăm sóc và phục hồi sau TAVI

Bạn có thể mất 2 – 4 ngày để hồi phục trong bệnh viện sau thủ thuật. Thời gian này có thể bao gồm cả khoảng thời gian theo dõi trong phòng chăm sóc tích cực (ICU).

Giai đoạn phục hồi

Có thể mất vài tuần để hoàn toàn hồi phục. Thời gian phục hồi sẽ khác nhau tùy vào tình trạng sức khỏe.

Trong giai đoạn này, bạn sẽ cần phải:

• Chăm sóc vết mổ cẩn thận để tránh nhiễm trùng
• Dùng thuốc theo kê đơn

Bạn nên:

• Đi lại càng nhiều càng tốt
• Tránh nâng vật nặng hoặc hoạt động gắng sức
• Tuân theo khuyến nghị của bác sĩ về thời điểm có thể trở lại các hoạt động thường ngày như lái xe hoặc làm việc

Bác sĩ có thể khuyến cáo bạn thực hiện những thay đổi lối sống như:

• Áp dụng chế độ ăn uống có lợi cho tim
• Tập thể dục thường xuyên
• Duy trì cân nặng có lợi cho sức khỏe
• Tránh hút thuốc

Lưu ý: Thông tin cho nha sĩ và các bác sĩ khác về van tim của bạn trước mọi thủ thuật nha khoa hoặc thủ thuật y khoa để đề phòng.

Phục hồi chức năng tim được khuyến cáo để giúp bạn cải thiện khả năng chịu đựng khi tập thể dục, khả năng hoạt động chức năng và chất lượng cuộc sống.