Chụp động mạch vành (tim) hay Động mạch đồ

Chụp động mạch vành hay động mạch đồ là gì?

Chụp động mạch vành, còn gọi là động mạch đồ mạch vành, là thủ thuật X-quang đặc biệt, trong đó thuốc nhuộm cản quang được tiêm vào các động mạch vành của tim. Thủ thuật kiểm tra này dùng để phát hiện mọi vị trí tắc nghẽn trong động mạch vành có thể xảy ra do mảng xơ vữa (mảng lắng đọng chất béo).

Thủ thuật có thể giúp xác định:

• Tình trạng tắc nghẽn trong động mạch.
• Tính cần thiết phải dùng đến phương pháp điều trị sâu hơn như phẫu thuật tạo hình mạch, phẫu thuật bắc cầu tim hoặc liệu pháp nội khoa.

Cách thực hiện thủ thuật

Chụp động mạch vành là một trong những thủ thuật thông tim cơ bản nhất. Cấu trúc của mạch máu và động mạch ở tim thường không quan sát được qua X-quang.

Trong quá trình chụp mạch, ống thông được luồn qua động mạch ở cổ tay hoặc háng để đến động mạch vành của tim. Sau đó, thuốc nhuộm đặc biệt có thể nhìn thấy qua X-quang được tiêm vào ống thông. Thuốc nhuộm giúp bác sĩ thu được ảnh chụp X-quang về cấu trúc tim, giúp phát hiện sự tồn tại và mức độ của tình trạng tắc nghẽn trong động mạch vành.

Tại sao cần chụp động mạch vành?

Bác sĩ có thể yêu cầu chụp động mạch vành để:

• Quyết định phương pháp điều trị phù hợp nhất bằng cách xác định vị trí hẹp (chứng hẹp) hoặc tắc nghẽn bất kỳ trong động mạch vành (bệnh động mạch vành) hoặc bệnh tim khác.
• Lên phương án đường đi trước thời điểm tạo hình mạch vành (thủ thuật bóng nong) dự kiến để định hướng thủ thuật.
• Kiểm tra tình trạng mở của đoạn ghép sau phẫu thuật bắc cầu động mạch vành (phẫu thuật tim hở).

Các nguy cơ và biến chứng của chụp động mạch vành là gì?

Có một số nguy cơ liên quan đến mọi thủ thuật xâm lấn hoặc xâm lấn tối thiểu. Chụp động mạch vành được sử dụng rộng rãi và có tỷ lệ biến chứng thấp, xảy ra ở dưới 3% bệnh nhân.

Các biến chứng tiềm ẩn bao gồm:

• Nhiễm trùng
• Phản ứng dị ứng với thuốc nhuộm
• Chảy máu ở vùng đặt ống thông
• Thuyên tắc khí (tình trạng không khí đi vào máu và có thể gây ra tổn thương)
• Bắc cầu động mạch vành (CABG) khẩn cấp
• Nhịp tim bất thường
• Tổn thương động mạch
• Đau tim
• Đột quỵ
• Tử vong

Nguy cơ biến chứng cao hơn ở người:

• Trên 70 tuổi
• Mắc các bệnh lý như đái tháo đường, xơ cứng động mạch và suy thận

Chuẩn bị cho chụp động mạch vành như thế nào?

Bác sĩ sẽ cùng bạn trao đổi về bệnh sử trước khi tiến hành thủ thuật. Thông báo cho bác sĩ nếu bạn:

• Đang dùng bất kỳ loại thuốc nào. Có thể cần phải ngừng hoặc hạn chế dùng một số loại thuốc.
• Bị đái tháo đường. Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn về loại thực phẩm và lượng dùng insulin trước khi tiến hành thủ thuật. Nhìn chung, vào ngày trước ngày kiểm tra, bạn không nên ăn uống bất cứ thứ gì sau nửa đêm.
• Bị rối loạn đông máu hoặc phản ứng dị ứng với bất kỳ thứ nào sau đây: i-ốt, động vật có vỏ (ví dụ như cua hoặc tôm) hoặc chất cản quang dùng khi chụp X-quang.

Điều gì sẽ xảy ra khi chụp động mạch vành?

Chụp động mạch vành hay động mạch đồ là phương thức hữu hiệu giúp phát hiện chính xác các vị trí hẹp hoặc tắc nghẽn trong động mạch vành cũng như các bất thường khác, nếu có. Bác sĩ sẽ dùng kết quả chụp để xác định phương pháp điều trị phù hợp nhất với bạn.

Trước thủ thuật

Bạn sẽ được nhập viện vào ngày tiến hành thủ thuật. Khi bạn nhập viện:

• Bác sĩ hoặc y tá sẽ giải thích về những điều sẽ diễn ra.
• Bạn sẽ phải ký văn bản đồng ý tiến hành thủ thuật.
• Bạn sẽ được luồn một cây kim nhỏ hoặc ống nhựa vào tĩnh mạch ở cánh tay. Việc này được thực hiện để giúp bạn nhận dịch và thuốc trong quá trình tiến hành thủ thuật.

Trong khi thực hiện thủ thuật

Bạn có thể được dùng thuốc để cảm thấy thư giãn. Bạn sẽ được yêu cầu nằm trên một chiếc bàn lót đệm chắc chắn gần máy chụp X-quang và thiết bị khác.

Bác sĩ sẽ:

• Gây tê một điểm ở háng hoặc cánh tay của bạn
• Đặt một ống mỏng (ống thông) vào động mạch và lên đến tim. Ống thông sẽ xuyên qua động mạch chủ đi vào mạch máu nằm trên bề mặt tim, gọi là động mạch vành. Bác sĩ cũng có thể đưa ống thông vào bên trong tim để đánh giá chức năng của các van tim và cuối cùng là đưa vào khoang tim để có thể đánh giá hoạt động bơm máu của cơ tim.
• Tiêm chất lỏng đặc biệt (chất cản quang) qua ống thông để động mạch có thể hiện rõ trên ảnh chụp X-quang. Mọi sự giảm bớt về lượng máu cung cấp sẽ thể hiện dưới dạng mạch máu thu hẹp hoặc co khít.
• Chụp nhiều ảnh chụp X-quang khi chất lỏng đi qua động mạch. Bạn có thể xem ảnh chụp X-quang trên màn hình nếu muốn.
• Yêu cầu bạn nín thở hoặc ho
• Kiểm tra ảnh chụp X-quang để xác định mọi vấn đề trong động mạch vành.

Trong khi thực hiện thủ thuật, bạn có thể có những cảm giác sau:

• Hơi tức khi đặt ống thông
• Hơi đau hoặc khó chịu ở ngực khi chất lỏng đi vào
• Cảm thấy ấm hoặc ngứa ran khi chất lỏng đi vào
• Mắc đi vệ sinh
• Khó thở
• Buồn nôn

Sau thủ thuật

Ống thông sẽ được lấy ra. Để đảm bảo không bị chảy máu trong, nhân viên của chúng tôi có thể đặt băng ép trực tiếp lên vị trí đặt ống thông hoặc đặt thiết bị tạo áp lực đặc biệt lên trên cổ tay. Việc này có thể kéo dài trong khoảng 15 – 30 phút. Sau đó, nhân viên sẽ dùng băng gạc.

Bạn sẽ được đưa trở lại phòng bệnh. Trong thời gian này, bạn có thể cảm thấy đau ở vị trí đặt ống thông hoặc do nằm ngửa. Bạn sẽ được yêu cầu nằm ngửa thật yên trong vài giờ.

Lưu ý:

• Nếu bạn phải ho hoặc hắt hơi, dùng ngón tay ấn nhẹ vào vị trí đặt ống thông.
• Nếu thấy có máu màu đỏ tươi trên băng gạc, thông báo ngay cho y tá. Bạn cũng nên thông báo cho y tá nếu cảm thấy lạnh, tê hoặc đau ở cánh tay hoặc chân.

Chăm sóc và phục hồi sau chụp động mạch vành

Sau khi trở về nhà, bạn có thể có những cảm giác sau quanh vị trí đặt ống thông:

• Chảy máu, sưng, tê hoặc ngứa ran
• Hơi bầm và nổi cục u
• Nhạy cảm đau

Đây là những cảm giác phổ biến và thường biến mất sau 2 – 3 tuần. Trong giai đoạn này, bạn nên:

• Tắm rửa và thực hiện các hoạt động khác như bình thường.
• Không nâng vật nặng hoặc tập các bài tập cần gắng sức trong vài ngày sau thủ thuật.